NHỮNG DỰ ĐOÁN SIÊU TƯỞNG
Tính đến thời điểm hiện tại, khi các giải đấu bóng đá châu Âu gần đi đến đoạn kết, có thể mạnh dạn dự đoán chức Napoli sẽ lần đầu tiên kể từ năm 1990 đoạt chức vô địch Serie A và Arsenal cũng sẽ giành được chiếc cúp vô địch Premier League sau gần hai thập kỷ (từ năm 2004).
Cả hai CLB này đều không giống như trường hợp của Leicester, nhưng dựa trên những gì chúng ta đã quá quen thuộc về môn thể thao này như quyền lực và sức mạnh tài chính của những “gã khổng lồ”, nếu Arsenal và Napoli có thể lên ngôi, đó sẽ là kết quả đại diện cho sự thay đổi mang tính bước ngoặt trong thế giới bóng đá.
Hãy nhìn vào một số dự đoán vẫn còn dang dở (với tỷ lệ cược lớn hơn nhiều so với 0%) khi chúng ta bước vào giai đoạn then chốt của mùa giải hiện tại:
– Đây là mùa giải tồi tệ nhất của Liverpool kể từ năm 2012
– Mùa giải đáng quên nhất của Chelsea kể từ năm 1991
– Chấm dứt 10 năm thống trị Bundesliga của Bayern Munich
– Real Sociedad lần đầu tiên lọt vào trận chung kết Europa League
– Napoli vô địch Champions League
Tất cả chúng ta đều biết rằng đây là một mùa giải khá kỳ lạ, với lịch thi đấu dày đặc vào mùa thu và cả quãng thời gian nghỉ dài dằng dặc vì World Cup”. Trật tự có thể được lặp lại trong những tuần tới khi Bayern lại bỏ xa đội xếp thứ hai ở Bundesliga, Liverpool trở lại Top 4 Premier League còn Man City một lần nữa lên ngôi vô địch và một CLB giàu truyền thống hơn (hoặc giàu có hơn) giành chức vô địch ở hai giải đấu hàng đầu châu Âu; nhưng không thể phủ nhận rằng trong mùa giải năm nay, các đội bóng hùng mạnh nhất châu Âu không thể hiện sự thống trị nhiều như họ vẫn thường làm ở các mùa giải trước.
Nguyên nhân là gì? Liệu có phải vì lịch thi đấu bất bình thường và kỳ World Cup diễn ra vào mùa đông hay một lý do nào khác? Để tìm ra câu trả lời ở đây, hãy khoanh vùng một nhóm CLB cụ thể: đó là 10 CLB hàng đầu hiện nay trên bảng xếp hạng của UEFA, hay 10 đội bóng xuất sắc nhất ở các giải đấu châu Âu trong 5 năm qua.
Những cái tên này bao gồm Bayern Munich, Man City, Liverpool, Chelsea, Real Madrid, PSG, Man United, Barcelona, Juventus và Ajax. Đây đều là những ứng cử viên nặng ký ở mọi giải đấu họ tham gia, và sáu trong số này đang có thành tích sân cỏ ở mùa giải 2022/23 kém hơn so với năm 2021/22.
Dưới đây là 10 đội bóng được liệt kê với tổng số điểm ở giải đấu năm ngoái và thành tích ở mùa giải năm nay dựa trên số điểm giành được mỗi trận và sự thay đổi trong BXH của EloFootball.com (xếp hạng Elo về cơ bản là sự trao đổi điểm số – nếu giành chiến thắng, đội của bạn giành được một điểm Elo của đối thủ, phần thưởng lớn hơn nếu bạn đánh bại một đối thủ mạnh). Vì vậy đây là cách thống kê rất hữu ích để nêu rõ sự tiến bộ hay thụt lùi của một đội bóng.
Nhưng hãy bỏ qua 15 điểm bị trừ của Juventus, vì nó không liên quan gì đến hiệu suất trên cỏ. Trung bình, mỗi đội bóng trong số 10 đội kể trên đã để mất khoảng 9,5 điểm Elo và đang trên đà kết thúc mùa giải năm nay với thành tích thấp hơn khoảng 2,1 điểm.
Man United đã cải thiện phong độ dưới thời Erik ten hag, trong khi các đòn bẩy kinh tế của Barcelona không giúp họ tạo nên màn trình diễn đáng nhớ ở châu Âu. Năm thứ hai liên tiếp, Barcelona không thể vượt qua vòng bảng Champions League, và ngay lập tức bị loại ở Europa League, nhưng vẫn có thể lạc quan về sự phục hồi của CLB này.
Nhưng không thể không nhìn vào thực tế là Liverpool và Chelsea đã rơi vào khủng hoảng, trong khi những CLB vốn luôn được coi là ứng cử viên nặng ký như Man City, Bayern, Ajax và kể cả Real Madrid đều đã có những bước thụt lùi đáng kể.
Các đội xếp thứ 11-20 trong bảng xếp hạng của Elofootball.com (Dortmund, Inter Milan, Roma, Atletico Madrid, RB Leipzig, Villarreal, Porto, Tottenham, Sevilla và Benfica) cũng đánh rơi trung bình 2,1 điểm mỗi đội và giảm trung bình 5,8 điểm Elo bất chấp sự tiến bộ ấn tượng của một số đội bóng như Benfica và Dortmund. Vậy là các đội bóng hay nhất đều “đuối” hơn một chút so với bình thường. Họ đã tệ đi ở những phương diện nào?
SỰ SỤT GIẢM CƯỜNG ĐỘ PHÒNG NGỰ VÀ KHẢ NĂNG ÉP SÂN
Các CLB siêu cường ở châu Âu đang pressing kém hiệu quả hơn và tạo ra ít hơn những cơ hội ghi bàn. Tính trung bình, 0 đội kể trên có tỷ lệ cầm bóng trung bình giảm từ 61,4% xuống 59,9%. Họ đang để đối thủ thực hiện 4,3 đường chuyền/mỗi lần cầm bóng (tăng 5% so với mùa trước) và trung bình họ thực hiện 11,1 đường chuyền/mỗi lần phòng ngự, một thước đo phổ biến để đánh giá cường độ phòng ngự (tăng 4%).
Để đối thủ cầm nhiều bóng hơn một chút tạo ra một loại hiệu ứng domino. Các đối thủ của Top 10 CLB trên hiện có thể có nhiều hơn 5% số lần chạm bóng ở một phần ba cuối sân (126,9 lần mỗi 90 phút) và giữ bóng lâu hơn 6% ở phần sân nhà (18,3) và có thêm 6% số cú sút mỗi khi được cầm bóng (0,11).
Nếu đối thủ được cầm nhiều bóng hơn ở phần sân nhà của bạn, đương nhiên hậu quả mà bạn phải gánh chịu cũng sẽ lớn hơn. Bạn sẽ mất nhiều công sức hơn để giành lại bóng, phải đi một chặng đường dài hơn để đưa bóng vào vòng cấm đối thủ.
10 CLB này đang kiểm soát bóng ít hơn 3% ở phần sân đối thủ (giảm xuống 46,8%), giảm 6% số lần chạm bóng ở một phần ba cuối sân (209,6) và giảm 4% số lần chạm bóng trong vòng cấm (32,9). Đây là một phần lý do 10 đội bóng này tạo ra ít pha dứt điểm nguy hiểm hơn: xG trung bình giảm 8% xuống còn 0,12.
Đây có phải những thay đổi to lớn? Không hẳn. Phần lớn những đội bóng này vẫn chơi tốt, nhưng những điều nhỏ nhặt cộng dồn lại cũng khiến một vài kết quả bị xô lệch và đôi khi họ còn phải trông đợi vào may rủi, thay vì có thể hoàn toàn định đoạt trận đấu như trước kia.
Arsenal và Napoli là bậc thầy của những màn lội ngược dòng. Arsenal giành được trung bình 1,9 điểm (cùng hiệu số bàn thắng bại +2,0) còn Napoli là 2,0 điểm (hiệu số bàn thằng bại +3,4). Ở tình thế tương tự, trong mùa giải trước 10 đội bóng hàng đầu có số bàn thắng bại trung bình là +1,4. Ở mùa giải này, thành tích đó đã giảm một nửa xuống còn 0,7.
Bất chấp sự cải thiện về tổng thể, Man United (-1,5) vẫn chưa tái hiện lại thói quen ngược dòng như thời Sir Alex Ferguson. “Fergie Time” chỉ còn là quá khứ, giờ thì MU thua 0-7 trước một đối thủ lớn và kết quả đó không giúp gì cho họ ở bảng xếp hạng này. Chelsea cũng không khá hơn là bao với hiệu số -0,4. Bốn trong số 10 đội bóng có hiệu số bàn thắng âm khi bị dẫn trước.
SỰ KHÁC BIỆT GIỮA HAI MÙA GIẢI
xG ở các trận thua của 10 đội bóng trên là +0,8 mỗi trận ở mùa trước, nghĩa là họ vẫn tạo ra được nhiều cơ hội và có lẽ là hơi thiếu may mắn. Mùa này, xG của họ giảm 0,3. Bảy trong số 10 đội trên đang thụt lùi so với chính họ ở mùa bóng năm nay. Một khi bị dẫn trước, gần như họ cầm chắc thất bại.
Điểm chung của 10 đội bóng trên là đội hình của họ đều đã già đi. Theo dữ liệu của FBref.com, dựa trên số phút thi đấu, 9 trên 10 đội bóng có độ tuổi trung bình ở mùa này cao hơn mùa trước. Độ tuổi trung bình của Manchester City tăng từ 27,0 lên 27,8. Man City và Liverpool (28,2), Chelsea (27,5) và Manchester United (27,6) đều có độ tuổi trung bình cao hơn nhiều so với 5 nhà vô địch Premier League gần nhất (26,6).
Real Madrid (28,0) và Barcelona (26,5) cũng vậy, dù đó không hẳn là điều tiêu cực với Barca. Độ tuổi trung bình của Ajax tăng nhẹ sau một số vụ chuyển nhượng đắt tiền, Bayern cũng tăng từ 26,8 lên 27,2 và Juve tăng từ 27,4 lên 28,4. Ở trường hợp Juventus, HLV Massimiliano Allegri vốn có thói quen không tin dùng cầu thủ trẻ và hiện tại, chỉ có hai trong số 12 cầu thủ hàng đầu của Juventus dưới 25 tuổi.
Đội bóng duy nhất giảm độ tuổi trung bình lại có thành tích đi xuống? Đó là PSG. Độ tuổi trung bình của CLB này giảm nhẹ từ 27,8 xuống 27,6. Họ đã trao suất bắt chính cho thủ môn 24 tuổi Gianluigi Donnarumma và cũng đã tung vào sân một vài cầu thủ trẻ đáng chú ý như tiền vệ Vitinha (22 tuổi) và hậu vệ cánh Nuno Mendes (20 tuổi).
Điều này tạo ra một sự tương phản thú vị với những đội bóng đang bay cao ở mùa giải này. Độ tuổi trung bình của Arsenal đang là 25,0 – tăng so với 24,4 ở mùa trước, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với bất kỳ đội bóng nào khác. Trong khi đó, Napoli giảm từ 27,9 xuống 27,1 – thấp hơn 8/10 đội trong danh sách trên.
Đây có phải là hướng đi mới để thành công? Khó có thể khẳng định điều đó, mặc dù đây là lời nhắc nhở rằng bạn không cần phải hoàn toàn phụ thuộc vào các cựu binh để có một đội hình mạnh. Trong số các CLB trên, các đội bị giảm chỉ số Elo có số tuổi trung bình là 27,7 còn các đội tăng có tuổi trung bình 27,2. Trong thực tế, những CLB giàu có nhất, thuộc tầng lớp tinh hoa (hoặc gần như vậy) ở châu Âu thậm chí còn trẻ hơn thế.
Dưới đây là 10 đội bóng châu Âu (A) đang nằm trong Top 50 EloFootball, (B) không nằm trong Top 20 theo hệ số của UEFA và (C) có xếp hạng Elo tăng nhiều nhất trong năm 2022/23: Napoli, Arsenal, Brighton, Newcastle, Lens, Wolfsburg, Brentford, Union Berlin, Marseille và Freiburg.
Bất chấp sự hiện diện của một vài đội bóng “già nua” như Newcastle (tuổi trung bình 28,1) hay Union Berlin (28,5) – số tuổi trung bình của các đội bóng nằm trong nhớm này là 27,1. Điều thú vị là các số liệu chơi bóng của họ đã được cải thiện, gần như tương phản hoàn toàn với sự thụt lùi của những ông lớn ở châu Âu.
Số đường chuyền trung bình ở mỗi lần sở hữu bóng của đối thủ giảm 6% (xuống 4,5) trong khi PPDA (số đường chuyền của đối phương trong một tình huống phòng ngự của đội mình) của họ được cải thiện 9% (xuống 11,9).
Họ đã tăng tỷ lệ kiểm soát bóng ở hàng phòng ngự lên 4% (49,3%) và tăng 7% quyền sở hữu bóng ở phần sân đối thủ (41,6%). Họ đang tạo ra nhiều lần chạm bóng hơn ở cuối sân (171,5), tăng 16% số pha chạm bóng trong vòng cấm (26,7) trong khi đối thủ giảm lần lượt 10% (133,1) và 2% (20,8) ở các khía cạnh đó. Tóm lại, 10 đội bóng này đã tăng tỷ lệ kiểm soát bóng ở phần sân đối thủ từ 50,8% lên 56,1%, một sự cải thiện rất lớn.
Việc cầm bóng nhiều hơn vô tình khiến họ giảm số lượng cú sút về phía đối thủ (giảm 5% xuống 0,12) nhưng lại khiến họ khó bị phản công hơn: xG trung bình ở mỗi cú sút của đối thủ giảm 8% (0,10) và hiệu số bàn thắng trung bình của nhóm đội bóng này được cải thiện từ +0,0 lên +0,2 mỗi trận.
Họ cũng đang xoay chuyển trận đấu tốt hơn thay vì bị động như trước kia. Hiệu số bàn thắng bại của họ khi hòa tăng từ 0,3 lên 0,7, khi dẫn trước tăng từ +0,4 lên +1,0 và khi bị dẫn trước cũng vậy (từ -0,1 lên +0,5). Napoli và Arsenal đang thăng hoa, nhưng Lens (+2,1), Newcastle (+0,7) và Marseille (+0,7) cũng thể hiện sự tiến bộ đáng khen ngợi.
Đây có phải là dấu hiệu cho thấy các đội bóng có thực lực kém hơn đang cố gắng giành được nhiều lợi thế hơn trong các trận đấu, và họ đang từng bước lật đổ sự thống trị của những đội bóng hùng mạnh nhất? Thật hạnh phúc khi nghĩ theo hướng đó. Hay nó chỉ đơn giản là những kẻ tí hon đang tận dụng tình thế bất lợi mà các ông lớn đang gặp phải, như lịch thi đấu dày đặc và hàng loạt những ca chấn thương đang làm khổ các đội bóng hàng đầu?
Cũng có thể là như vậy, nhưng dù thế nào đi nữa chúng ta cũng cần chờ xem phản ứng của các câu lạc bộ giàu có trong năm tới để biết câu trả lời. Tuy nhiên, theo các thống kê, những đội bóng tiến bộ nhiều nhất trong danh sách là những đội làm tốt cả hai việc: tạo ra lợi thế về quân số và tấn công 1 vs 1.
Gần đây, BLV Adam Bate của Sky Sports đã phân tích về việc Arsenal tập trung tạo ra các tình huống 1 vs 1 cho những cầu thủ tấn công Bukayo Saka và Gabriel Martinelli, và trong khi Saka có nhiều cơ hội một đấu một nhất ở Premier League thì Khvicha Kvaratskhelia của Napoli cũng dẫn đầu Serie A về thông số này.
Thế giới đã quen với việc các đội bóng giàu có và xuất sắc nhất chuyền qua chuyền lại để vờn đối thủ. Liệu cách hiệu quả nhất để phá vỡ “vòng tròn chuyền bóng” đó có phải là tấn công theo đường thẳng?
VAI TRÒ CỦA TIỀN BẠC
Hãy lưu ý sự hiện diện áp đảo của Premier League. 4 trong số 10 đội hàng đầu, 4 trong số 10 đội tiến bộ nhiều nhất đều đến từ Anh. Nếu chúng ta bỏ qua các hệ số và chỉ nhìn vào 9 đội trong Top 50 đã thăng tiến nhiều nhất trên bảng xếp xếp hạng Elo, thì có 4 đội đang chơi ở Premier League (Arsenal, Brighton, Man United và Newcastle) và đã chi gần 700 triệu euro cho chuyển nhượng trong năm qua.
Sự bùng nổ về chi phí chuyển nhượng trong thời gian gần đây của Premier League chắc chắn sẽ tạo ra một số tác động. Bốn đội dẫn đầu Premier League năm ngoái (Man City, Liverpool, Tottenham Hotspur và Chelsea) đều có thành tích thụt lùi ở mùa giải này, trong khi các đội tiêu tiền một cách thông minh (hoặc siêu thông minh theo tiêu chuẩn của Man United ) đã tăng lên .
Tất nhiên, Chelsea chi nhiều tiền hơn mọi đối bóng ở Anh nhưng lại sa sút chỉ thua mỗi Liverpool. Và thực tế là dù khuynh đảo thị trường chuyển nhượng, các đội bóng Anh không quá thăng hoa ở Champions League mùa này. Như biểu đồ trên đã thể hiện, trong khi chất lượng trung bình của Premier League được cải thiện thì thành tích của các đội bóng vốn được coi là hùng mạnh ở Anh lại không tốt hơn chút nào so với hai mùa trước.
Sự sụp đổ của Liverpool và Chelsea kết hợp với những màn trình diễn nhợt nhạt của Everton, Crystal Palace, Leeds United, cùng với đó là phong độ thiếu thuyết phục của Tottenham và West Ham ở đấu trường châu Âu đã tạo cơ hội cho các đội bóng thuộc quốc gia khác. Ở lượt đi vòng 16 đội Champions League, 4 đội bóng Anh đã bị Real Madrid, Dortmund, AC Milan và RB Leipzig dẫn trước 8-3, với 3 trận thua và 1 trận hòa.
Vào thứ Ba vừa qua, Chelsea đã trở lại để vượt qua Dortmund, và tỷ lệ lọt vào trận chung kết Champions League của The Blues tăng từ 6% lên 17%, nhưng Tottenham thì cúi đầu ngoan ngoãn trước một AC Milan đang có phong độ tầm thường.
Có thể một trận chung kết toàn Anh vẫn sẽ xảy ra và củng cố vị thế của Premier League. Nhưng tính đến thời điểm hiện tại, giải đấu này vẫn chưa cho thấy sự tiến bộ, bất chấp các CLB đã chi ra rất nhiều tiền, và thật dễ dàng để nói rằng sự thụt lùi của Top 4 so với năm ngoái không hoàn toàn do chất lượng tăng lên và chiều sâu được cải thiện của Premier League.
Tất nhiên, các CLB mạnh nhất sẽ tìm cách để trở lại vị thế của họ. Nhưng hiện tại, mọi thứ vẫn đang lộn xộn một cách thú vị. Napoli là một hiện tượng thực sự ở mùa giải năm nay và hoàn toàn có thể khiến các thế lực ở Champions League phải khốn đốn nếu chạm trán họ, trong khi những câu chuyện của những chàng tí hon như Union Berlin hay Brighton vẫn còn đang được viết tiếp và biết đâu sẽ có cái kết tuyệt vời?
